Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου 2010

Invictus - Λευκή Κορδέλα


Αστραφτερή πρόσκληση για Λος Άντζελες

Του Γιάννη Πλιώτα


Οι εξελίξεις το Φεβρουάριο είναι καταιγιστικές, μετά τις Χρυσές Σφαίρες κολλήσαμε τον πυρετό των Όσκαρ και έτσι αναγκαστικά θα ασχοληθούμε σήμερα με τα πιο δημοφιλή και πιο αστραφτερά βραβεία στην παγκόσμια κινηματογραφική σκηνή. Η απονομή γίνεται την Κυριακή 7 Μαρτίου, κάπου στο Λος Άντζελες, λογικά αν έχετε πρόσκληση δεν θα δυσκολευτείτε να βρείτε την αίθουσα. Φέτος δέκα ταινίες (και όχι πέντε όπως τις άλλες χρονιές) στριμώχθηκαν ως υποψήφιες στην κατηγορία της καλύτερης ταινίας, επιλογή που έχει καθαρά εμπορική λογική και κατά τη γνώμη μου συνεπάγεται την υποτίμηση του κύρους αυτού καθ’ αυτού του βραβείου. Δεν νομίζω ότι βγαίνουν πια και τόσες σπουδαίες ταινίες κάθε χρόνο ώστε να χρειαζόταν αυτή η επέκταση, αλλά δεν μου πέφτει και ιδιαίτερος λόγος. Δέκα θέλουν; Κανένα πρόβλημα.
Εξετάζοντας πάντως τη λίστα σημείωσα ταινίες που θα ήθελα να λείπουν. Όπως για παράδειγμα το ασυνάρτητο φανφαρόνικο έπος του Ταραντίνο «Άδωξη Μπάσταρδοι». Αν διαβάσατε τους προηγούμενους μήνες τη στήλη, θα θυμάστε τη «μεγάλη» συμπάθεια που τρέφω γι’ αυτή την ταινία, αλλά ας πάμε παρακάτω. Την τελευταία εβδομάδα είχα την τύχη να δω ακόμα δύο ταινίες από αυτές που αναμένεται να κερδίσουν κάποιο χρυσό αγαλματίδιο και ήμουν τυχερός γιατί αμφότερες στάθηκαν στο ύψος των προσδοκιών.
Πρώτα το κοινωνικό «Invictus» (φωτ,) του αειθαλή Κλιντ Ίστγουντ. Πέρσι ο σημαντικός σκηνοθέτης χάρισε στο κοινό δύο πολύ καλές ταινίες: το «Changeling» με την Αντζελίνα Τζολί και το «Gran Torino» με τον εαυτό του να πρωταγωνιστεί. Τις συστήνω ανεπιφύλακτα. Αν δεν τις έχετε δει ακόμα οφείλετε να το κάνετε, όσο υπερβολικό κι αν ακούγεται το ρήμα «οφείλετε». Κατά τη γνώμη μου έτσι ορίζονται οι καλές ταινίες. Δεν λέω ότι ήταν τα αριστουργήματα της δεκαετίας, αλλά δύο αξιόλογα έργα, καλογυρισμένα, με αρχή, μέση και τέλος. Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και για το «Invictus». Πρέπει να το δείτε, είναι πηγή έμπνευσης. Στο αντίθετο άκρο βρίσκεται η σφόδρα αρνητική κριτική του Δανίκα που διάβασα στα «Νέα». Προσωπικά τη βρήκα παντελώς αδικαιολόγητη, αλλά τη σημειώνω για να σχηματίσετε σφαιρικότερη άποψη.
Το «Invictus» αφηγείται μια αληθινή, απλή ιστορία. Μετά την πρώτη του Απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, ο νεοεκλεγέντας πρόεδρος Νέλσον Μαντέλα καλείται ν’ αντιμετωπίσει χιλιάδες προβλήματα. Η οικονομία στα πρόθυρα της κατάρρευσης, η ανεργία εκτινάσσεται, το ίδιο και η εγκληματικότητα. Μα πάνω απ’ όλα πρέπει να μηχανευτεί έναν τρόπο να συγκροτήσει ένα ενιαίο κράτος, αποτελούμενο από δύο διαφορετικές εθνότητες οι οποίες αλληλομισούνται. Οι μαύροι υπέφεραν τα πάνδεινα για αιώνες, τώρα παίρνουν στα χέρια τους την εξουσία και υπάρχουν φόβοι για δικαιολογημένες (έως ένα βαθμό) αντεκδικήσεις. Ο ευφυής Μαντέλα αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τον αθλητισμό. Πολλές φορές το έχουμε δει στην ιστορία, ένα αθλητικό γεγονός να ανάγεται σε εθνική υπόθεση για πολιτικούς λόγους. Μπροστά στο επικείμενο παγκόσμιο πρωτάθλημα ράγκμπι που είχε αναλάβει να διοργανώσει το 1995 η Νότιος Αφρική, μαύροι και λευκοί συσπειρώνονται για να βοηθήσουν την ομάδα τους να κατακτήσει τον τίτλο.
Άξια οι ερμηνείες του Μόργκαν Φρίμαν και του Ματ Ντέιμον βραβεύθηκαν με υποψηφιότητες για Όσκαρ, ειδικά ο πρώτος δίνει ρεσιτάλ ηθοποιίας. Το ανοίκειο για τα ελληνικά δεδομένα άθλημα (ράγκμπι) μην σας τρομάζει, θα δείτε μία δραματική ταινία και μια ανάγλυφη απεικόνιση της κρίσιμης εκείνης περιόδου. Ο Ίστγουντ συνεχίζει να κάνει επίδειξη των σκηνοθετικών του ικανοτήτων ακόμα και στην ηλικία των 80, ενώ κάπου τον πήρε το μάτι μου σ’ ένα πλάνο πανηγυρισμών. Σημειώστε ότι το «Invictus» είναι η δεύτερη φετινή ταινία που ασχολείται με το ρατσισμό στη Νότιο Αφρική, η άλλη είναι το επίσης υποψήφιο για μερικά Όσκαρ «District 9» (από εντελώς διαφορετική σκοπιά βέβαια, αλλά και εκεί είδαμε τις ίδιες παραγκουπόλεις και γκέτο σε πρώτο πλάνο). Αξίζει να κλείσω την παρουσίαση για το «Invictus» (α, ξέχασα, η λέξη σημαίνει «Ανίκητος») με τους τελευταίους στίχους του ομώνυμου ποιήματος του William Ernest Henley, που επηρέασε τον Μαντέλα:
Beyond this place of wrath and tears/ Looms but the Horror of the shade,/And yet the menace of the years/ Finds, and shall find, me unafraid./ It matters not how strait the gate/ How charged with punishments the scroll./ I am the master of my fate/ I am the captain of my soul.
Είδα επίσης και τη γερμανική «Das Weisse Band» («Λευκή Κορδέλα»), μια σημαντική ταινία, που είχε κερδίσει και το φετινό Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Η «Λευκή Κορδέλα» είναι υποψήφια για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας και για Όσκαρ φωτογραφίας. Πίσω από τις κάμερες ήταν ο Μίκαελ Χάνεκε, που είχε κάνει και το γαλλικό «Cache» (και το “Funny Games”), μια επίσης πολύ δυνατή ταινία. Θα έλεγα ότι στη διάρθρωση και στο αθόρυβο ξετύλιγμα της πλοκής, αυτές οι δύο ταινίες μοιάζουν.
Σε ένα μικρό γερμανικό χωριό λίγο πριν το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αρχίζουν να συμβαίνουν μια σειρά από ανεξήγητα, μικρά εγκλήματα. Οι κάτοικοι αναστατωμένοι κάνουν υποθέσεις για το ποιος μπορεί να ευθύνεται και σταδιακά ξεδιπλώνεται ένας μίζερος καμβάς με την κακία και τις αμαρτίες που κρύβει ο καθένας στην ψυχή του. Ουδέτερος παρατηρητής και αφηγητής ο ντροπαλός δάσκαλος του χωριού. Τελικά, ενώ τα εγκλήματα συνεχίζονται, όλο και περισσότερο γίνεται φανερό ότι όλοι είναι ένοχοι για όλα, αλλά η κάθαρση αργεί.
Η «Λευκή Κορδέλα» είναι ασπρόμαυρη ταινία και ορισμένα πλάνα θα σας αφήσουν άφωνους με την καλλιτεχνική αρτιότητά τους. Κυριαρχεί μια αφόρητη πεσιμιστική ατμόσφαιρα, που σταδιακά προξενεί άγχος στο θεατή. Όλοι οι ηθοποιοί στέκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο, υπηρετούν πιστά το όραμα του Χάνεκε. Η λογική του σεναρίου μου θύμισε έντονα το βιβλίο του Πάνου Καρνέζη «Μικρές Ατιμίες». Προειδοποιώ πάντως ότι αν περιμένετε δράση ή οξύ αστυνομικό μυστήριο, καλύτερα να μην δοκιμάσετε αυτή την ταινία. Για το κλασικό «whodunit» κλείστε εισιτήριο καλύτερα για το «Σέρλοκ Χολμς», που επίσης παίζεται αυτό τον καιρό στους κινηματογράφους.
Αυτά από τη βροχερή, πλην χαρούμενη καρναβαλική Πάτρα. Μέχρι την απονομή των βραβείων έχουμε αρκετό χρόνο στη διάθεσή μας κι έτσι θα ξοδέψω το επόμενο άρθρο σε προβλέψεις και στοιχήματα.


* Ο Γιάννης Πλιώτας όταν γράφει κάθεται πάντα σε καρέκλα σκηνοθέτη

2 σχόλια:

anidifranco είπε...

Apo oles tis tainies auth pou me ekane na aistanthw avola htan to Precious -se merikes stigmes. Auth pou me ekane na skeftw ligo htan to Up in the air, alla auth pou agaphsa pragmatika htan to Hurt Locker...kerdise kai to Bafta gia kaluterh tainia...les na parei kai to Oscar????

Γιάννης Πλιώτας είπε...

Τελικά τα κέρδισε το Hurt Locker.
Εξακολουθώ να μην τη θεωρώ αριστούργημα, αλλά ίσως ήταν η καλύτερη απ' τις υποψήφιες.
(όχι όμως και καλύτερη απ' τη Λευκή Κορδέλα ή τον Προφήτη)