Κυνόδοντας

Γιάννενα είμαι αυτές τις μέρες, στα μέσα μιας άτυπης κινηματογραφικής νηστείας- άλλωστε το καλοκαίρι στην Ελλάδα θεωρείται νεκρή περίοδος (σε αντίθεση με την Αμερική που τα blockbusters παρελαύνουν το ένα μετά το άλλο). Η τελευταία ταινία που είδα ήταν σε όχι και τόσο καλή ποιότητα στο laptop, η δεύτερη της τριλογίας «Millennium», δηλαδή το «Κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά». Δεν άγγιξε το άριστα όπως η πρώτη (άλλαξε ο σκηνοθέτης), αλλά αξίζει ν' ακολουθήσετε τη Λίζμπεθ Σαλάντερ στα σκοτεινά μονοπάτια της Σουηδικής κοινωνίας, όπου τελικά δεν είναι όλα όσο καλογυαλισμένα φαίνονται. Τώρα πριν προχωρήσουμε, θέτω δύο κρίσιμες ερωτήσεις: α) σε ποιον ανήκει ένα αεροπλάνο αφού πέσει; β) πού φυτρώνουν τα ζόμπι;

Κυνόδοντας ****

Πολλοί θα έχετε ακούσει για αυτόν, αλλά καθ’ ότι προβλήθηκε σε περιορισμένο δίκτυο κινηματογράφων, όπως επίσης και γιατί η επίσημη κυκλοφορία του σε dvd αναμένεται το Σεπτέμβριο, έχει σαν αποτέλεσμα να μην έχει ακόμα την απήχηση που αξίζει στη χώρα μας. Ίσως γίνει αρκετός ντόρος σε μεσημεριανές εκπομπές αν καταφέρει να φτάσει μέχρι τον προθάλαμο των ξενόγλωσσων όσκαρ σε μερικούς μήνες. Πάμε να δούμε πιο συγκεκριμένα περί τίνος πρόκειται και γιατί αξίζει την προσοχή μας.

Δεν θυμάμαι από πότε είχε μια ελληνική ταινία να μου κάνει τόσο καλή εντύπωση. Πέρα από τις χαζοκωμωδίες του στυλ «Σούλα Έλα Ξανά» και ανεκδιήγητες φάρσες όπως το «I love Καρδίτσα», στην Ελλάδα σπάνια γυρίζονται δυνατές ταινίες. Οι παραγωγοί αρκούνται στις γελοίες συνταγές τηλεοπτικής λογικής και τα multiplex τις προβάλλουν για κάθε άλλο παρά καλλιτεχνικούς λόγους (αν για ένα μήνα το χρόνο σε μία αίθουσα δείχνουν ελληνική ταινία, τότε από την αίθουσα εκπίπτει φόρος). Συχνά απογοητεύομαι βλέποντας ταινίες από Σκανδιναβία, Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία, οι οποίες αν και δεν είναι γυρισμένες με πακτωλό χρημάτων, καταφέρνουν να αφήσουν ισχυρό αντίκτυπο στον θεατή. Σε πολύ υψηλό επίπεδο ήταν η «Σκόνη του χρόνου» του Αγγελόπουλου, αλλά εκείνο ήταν διεθνής συμπαραγωγή με Μπρούνο Γκαντζ και Νταφόε και λίγο ελληνικό χρώμα. Την υπερ-προβεβλημένη «Ψυχή Βαθιά» του Βούλγαρη δεν την είδα, αλλά δεν άκουσα παρά μέτρια έως συμπαθητικά σχόλια και ούτως ή άλλως αυτές ήταν δύο ταινίες με μεγάλο για τα δεδομένα μας budget και από καταξιωμένους σκηνοθέτες. Και ενώ το τοπίο για μια ακόμα περίοδο λίμναζε, η έκπληξη ήρθε απρόβλεπτα με ένα κοινωνικό, κλειστοφοβικό και εν μέρει σουρεαλιστικό δράμα, τον «Κυνόδοντα» του Γιώργου Λάνθιμου.

Ο Γιώργος Λάνθιμος γεννήθηκε το 1973, έκανε μερικά video clip (θυμάμαι ένα σε μονοπλάνο με τον Ρουβά σε ένα πορνείο) και αν θυμάστε το 2001 σκηνοθέτησε μαζί με τον Λάκη Λαζόπουλο τον «Καλύτερο μου φίλο», μια τυπικά κακή ελληνική κωμωδία. Το 2005 σκηνοθέτησε την «Κινέττα», ένα φιλμ που πρώτη φορά στη ζωή μου το άκουσα διαβάζοντας το βιογραφικό του Λάνθιμου και φαίνεται ότι δεν ήταν κάτι αξιόλογο. Και πέρσι ήρθε η έκπληξη της χρονιάς, ο «Κυνόδοντας» («Dogtooth» ξενόγλωσσα), μια ταινία που πρώτη φορά ακούστηκε στη χώρα μας όταν απέσπασε έναν έπαινο στο φεστιβάλ των Καννών (Prize un certain regard). Από τότε κυκλοφόρησε από στόμα σε στόμα σε κύκλους σινεφίλ, και βρήκε διανομή όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, όπου απέσπασε ενθουσιώδη σχόλια από κοινό και φεστιβάλ. Και καθόλου άδικα.

Για την υπόθεση σκέφτηκα ότι είναι καλύτερα να μην σας αποκαλύψω ούτε ένα ψίχουλο μιας και ό,τι και να πω θα σας χαλάσει ένα μέρος από την απόλαυση της ανακάλυψης και ενός υποδόριου μυστηρίου που υπάρχει στο έργο και αποτελεί κύριο συστατικό του. Δεν θα παρακολουθήσετε φυσικά κάποιο αστυνομικό whodunit, αλλά θα δείτε πράγματα που ξεφεύγουν από την κοινή λογική έχοντας ως στόχο να ερεθίσουν τη φαντασία σας. Αντί για την υπόθεση θα γράψω τα πρώτα λόγια που ακούγονται στην ταινία, και είναι από μία ηχογραφημένη κασέτα: «Οι καινούργιες λέξεις της ημέρας είναι οι εξής: θάλασσα, αυτοκινητόδρομος, εκδρομή, καραμπίνα. Θάλασσα είναι η δερμάτινη πολυθρόνα με τα ξύλινα μπράτσα, σαν αυτή που έχουμε στο σαλόνι. Παράδειγμα: Μην κάθεσαι όρθιος, κάτσε στη θάλασσα να τα πούμε με την ησυχία μας».

Πολύ καλή η σκηνοθεσία του Λάνθιμου, έδειξε μεγάλη διάθεση να ξεφύγει από ακαδημαϊκές φόρμες και το αποτέλεσμα με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο. Πλάνα που καταπίεζαν τις φιγούρες των πρωταγωνιστών όταν οι καταστάσεις τους σύνθλιβαν, ωραία χρήση του φλου και του νετ, έξυπνη η παντελής απουσία μουσικής. Επίσης όλοι οι ηθοποιοί του μικρού καστ (ουσιαστικά έξι άτομα) ήταν καλοί στους «παράξενους» ρόλους τους. Κρατήστε ότι ανά διαστήματα κυριαρχεί η γυμνή σάρκα μιας και η σεξουαλική αφύπνιση είναι ένα από τα κύρια ζητήματα που θίγονται. Ο πυρήνας που εγώ διέκρινα είναι το πόσο μοιάζουμε με τα υπόλοιπα ζώα (συγκεκριμένα τα σκυλιά) και κατά πόσο η ανατροφή μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε ζωώδη κατάσταση.

Σε κάθε περίπτωση νομίζω στον Λάνθιμο θα πρέπει να αποδοθούν αποκλειστικά τα εύσημα για τον «Κυνόδοντα», μια στο σύνολο πολύ καλή ταινία. Αυτό όμως σημαίνει ότι θα του χρεωθεί και μία γκρίζα ιστορία σχετικά με το σενάριο. Όσα θα διαβάσετε από εδώ και κάτω δεν αποτελούν προϊόν γνήσια ελληνικής γκρίνιας. Για τους περισσότερους ειλικρινά δεν νομίζω ότι έχουν σημασία, αλλά για να δώσω ολοκληρωμένα την εικόνα της ταινίας αξίζει να σημειωθούν.

Δημιουργήθηκε ένα θέμα σχετικά με μία σχετικά άγνωστη μεξικανική ταινία του εβδομήντα, το «El Castillo de la Pureza» («Το κάστρο της αγνότητας», σε σκηνοθεσία Έπσταιν). Η συγκεκριμένη ταινία βασίζεται σε μία αληθινή ιστορία που είχε συγκλονίσει την κοινή γνώμη της χώρας. Δεν είναι κάτι φοβερά πρωτότυπο. Τέτοιου είδους εγκλήματα έχουν γίνει και στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες φαντάζομαι. Ο «Κυνόδοντας» -όπως εύκολα διαπιστώνει κάποιος- έχει πολλά κοινά σημεία με το μεξικανικό έργο. Έχει επίσης μία δύο σκηνές που άμεσα παραπέμπουν στο «El Castillo de la Pureza» και δίνουν ενδείξεις ότι ο Λάνθιμος είχε δει τη συγκεκριμένη εκδοχή (πλέον χαρακτηριστική η σκηνή της τυφλόμυγας). Μειώνει αυτό την καλλιτεχνική αξία του «Κυνόδοντα»; Για μένα όχι, αλλά το αναφέρω ως γεγονός αφήνοντας την τελική κρίση σε εσάς. Αν θέλετε να κάνετε περαιτέρω έρευνα, τη μεξικανική ταινία μπορείτε να τη δείτε χωρισμένη σε έντεκα μέρη στο youtube ή και να την κατεβάσετε. Ναι, ναι ξέρω είναι «παράνομο» το τελευταίο και όσα γράφω σε αυτό το άρθρο δεν συνιστούν κατ’ οποιονδήποτε τρόπο προτροπή προς τέλεση αξιόποινων πράξεων, μπλα μπλα μπλα.

Αυτά για σήμερα. Στην Αμερική το πολύπλοκο sci-fi θρίλερ του Κρίστοφερ Νόλαν «Inception» έσπασε τα ταμεία και κερδίζει καλές κριτικές, αλλά εδώ θα το δούμε τέλη Αυγούστου. Υπομονή αναγκαστικά. Από σήμερα και μέχρι τέλος του μήνα τρέχει ένα πολύ ενδιαφέρων project στο internet, που αποδεικνύει ότι στην εποχή 2.0 όλοι οι άνθρωποι συνδέονται και έχουν τα μέσα να κάνουν τη φωνή τους να φτάσει σε όλους τους ανθρώπους (οκ, παραδέχομαι μιλάω μόνο για όσους έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε έναν υπολογιστή). Δύο διάσημοι και βραβευμένοι με όσκαρ σκηνοθέτες (Ρίντλευ Σκοτ και Κέβιν Μακντόναλντ), κάλεσαν τους χρήστες να κινηματογραφήσουν στιγμές της καθημερινότητας τους και να της αναρτήσουν στο youtube, ώστε να δημιουργηθεί μία ταινία που θα απεικονίζει το πώς ήταν η 24^η Ιουλίου 2010 στον πλανήτη γη- κάτι σαν time capsule. Αν λοιπόν έχετε μια κάμερα τραβήξτε απλά μερικά λεπτά απ’ τη ζωή σας -χωρίς υπερβολές- και ίσως είστε ανάμεσα σε όσους τυχερούς επιλεγούν για το Life in a Day. Για την ακρίβεια αυτή ακριβώς τη στιγμή που γράφω όσα διαβάζετε, παράλληλα κινηματογραφώ και τον εαυτό μου. Εις το επανιδείν.

*Α, ξέχασα. Για να μάθετε τις απαντήσεις στις δύο ερωτήσεις θα πρέπει να δείτε τον «Κυνόδοντα».